Klik op de afbeelding voor vergrote weergave met beschrijvende tekst
Eivormig kristalkopje (Didymium proximum)
Didymium proximum (= D. ovoideum bij Nannenga) (Eivormig kristalkopje)
Kenmerkend voor dit kristalkopje zijn
- de cilindrische, doorschijnende, oranjerode stelen, die doordringen in het sporangium als columella br />- en de kleine lichte sporen.
Echte columella aanwezig
Sporangia rechtop (niet knikkend)
Steel tot halverwege het sporangium, rood of roodbruin. Columellatop bedekt met witte kalk.
Sporen 6.5-8 (9.5) mu, bedekt met fijne wratjes
Nannenga
Sporangia in groepen, gesteeld, 1.0-1.5 mm hoog, bolvormig of prolaat. Bij de aanhechting van de steel zwak umbilikaat, Bronsachtig glanzend tussen de bepoedering van de kalkkristallen door, tot lichtgrijs of bijna wit als er veel kalk is.
Hypothallus schijfvormig, lichtbrurin, met stofdeeltjes.
Steel 1.5-2.5x zo lang als sporangium, slank, rechtop, cilindrisch, gegroefd, roodbruin. Aan de voet met stofdeeltjes.
Peridium tamelijk taai, kleurloos of lichtgeel, bestrooid met kalkkristalsterren, die even groot of iets kleiner zijn dan de sporen. Het sporangium breekt onregelmatig open, op de steel blijft meestal een klein kraagje achter.
Columella tot ongeveer halverwege het sporangium reikend en de top bedekt met een laag witte of zeer bleek okerkleurige kalk. Capillitiumdraden van de top van de columella naar de peripherie, aan de voet soms met kalk, dichotoom vertakt en hier en daar dwarsverbindingen. Op de knooppunten soms met donkere plekken of verdikkingen.
Sporenmassa bruin. In doorvallend licht bleek lilabruin, (6-)7-8(-9.5) mu en bezet met zeer kleine wratjes, bijna glad.
Plasmodium geel.
Op dood blad en ander plantaardig afval.
In de minituin
D. proximum 25-07-2023
In het Nieuwkoopse veengebied met de verleidelijke naam Lusthof De Haeck verzamelde ik in juli een bakje vol elzenpropjes. Ik gaf ze water, dekte ze af met een stukje plastic en het grote wachten begon. Na enkele weken kroop er een helder geel plasmodium over de takjes van de propjes en zette koers richting de wand van het plastic bakje, dat spoedig voor een groot deel bedekt was met het plasmodium. De jonge vruchtlichamen zagen er prachtig uit - een oranjerode steel op een eveneens oranjerood schijfje en getooid met een rond, zachtgeel vruchtlichaam. Na enkele uren verkleurde het geel naar grijswit. Mijn gedachten gingen uit naar D. bahiense, een soort die al eerder op andere elzenpropjes groeide. Toen de vruchtlichamen rijp leken, heb ik met behulp van een prepareernaald voorzichtig het peridium en de sporen verwijderd, zodat het vraagstuk van de al dan niet aanwezige columella opgelost kon worden. Het bleek allemaal gecompliceerder dan gedacht (zie uitleg onder het kopje Geslacht) en uiteindelijk heb ik het materiaal naar Hans van Hooff gestuurd ter determinatie.
Kenmerkend voor dit kristalkopje zijn
- de cilindrische, doorschijnende, oranjerode stelen, die doordringen in het sporangium als columella br />- en de kleine lichte sporen.
Echte columella aanwezig
Sporangia rechtop (niet knikkend)
Steel tot halverwege het sporangium, rood of roodbruin. Columellatop bedekt met witte kalk.
Sporen 6.5-8 (9.5) mu, bedekt met fijne wratjes
Nannenga
Sporangia in groepen, gesteeld, 1.0-1.5 mm hoog, bolvormig of prolaat. Bij de aanhechting van de steel zwak umbilikaat, Bronsachtig glanzend tussen de bepoedering van de kalkkristallen door, tot lichtgrijs of bijna wit als er veel kalk is.
Hypothallus schijfvormig, lichtbrurin, met stofdeeltjes.
Steel 1.5-2.5x zo lang als sporangium, slank, rechtop, cilindrisch, gegroefd, roodbruin. Aan de voet met stofdeeltjes.
Peridium tamelijk taai, kleurloos of lichtgeel, bestrooid met kalkkristalsterren, die even groot of iets kleiner zijn dan de sporen. Het sporangium breekt onregelmatig open, op de steel blijft meestal een klein kraagje achter.
Columella tot ongeveer halverwege het sporangium reikend en de top bedekt met een laag witte of zeer bleek okerkleurige kalk. Capillitiumdraden van de top van de columella naar de peripherie, aan de voet soms met kalk, dichotoom vertakt en hier en daar dwarsverbindingen. Op de knooppunten soms met donkere plekken of verdikkingen.
Sporenmassa bruin. In doorvallend licht bleek lilabruin, (6-)7-8(-9.5) mu en bezet met zeer kleine wratjes, bijna glad.
Plasmodium geel.
Op dood blad en ander plantaardig afval.
In de minituin
D. proximum 25-07-2023
In het Nieuwkoopse veengebied met de verleidelijke naam Lusthof De Haeck verzamelde ik in juli een bakje vol elzenpropjes. Ik gaf ze water, dekte ze af met een stukje plastic en het grote wachten begon. Na enkele weken kroop er een helder geel plasmodium over de takjes van de propjes en zette koers richting de wand van het plastic bakje, dat spoedig voor een groot deel bedekt was met het plasmodium. De jonge vruchtlichamen zagen er prachtig uit - een oranjerode steel op een eveneens oranjerood schijfje en getooid met een rond, zachtgeel vruchtlichaam. Na enkele uren verkleurde het geel naar grijswit. Mijn gedachten gingen uit naar D. bahiense, een soort die al eerder op andere elzenpropjes groeide. Toen de vruchtlichamen rijp leken, heb ik met behulp van een prepareernaald voorzichtig het peridium en de sporen verwijderd, zodat het vraagstuk van de al dan niet aanwezige columella opgelost kon worden. Het bleek allemaal gecompliceerder dan gedacht (zie uitleg onder het kopje Geslacht) en uiteindelijk heb ik het materiaal naar Hans van Hooff gestuurd ter determinatie.
Kenmerken van het geslacht Kristalkopje (Didymium) waartoe Eivormig kristalkopje behoort.
Didymium (Kristalkopje)
Vruchtlichamen zittend of gesteeld.
Peridium vliezig met een laag kalkkristallen of uit kalkkristallen samengestelde schubben of plaatjes. Soms vertoont de schaal slechts op het breukvlak een kristallijne structuur of de schaal is bestoven met losse kristallen.
Vaak is er een columella of een kalkafzetting aan de voet van het peridium (bij zittende soorten). Er kan ook een pseudocolumella zijn in de vorm van een dikke, basale peridiale plaat met kalk. *
De capillitiumdraden zijn vertakt, soms onderling verbonden, ze hebben soms ook kleine verdikkingen.
Sporen in massa donkerbruin.
Kristalkopjes worden veel gevonden op hyacintbollen die binnenshuis in bakjes tot bloei gebracht worden (Kijk op exoten, april 2019 NMV). Alle in Nederland voorkomende soorten werden gevonden.
Michel Poulin onderscheidt in zijn studie " Étude sur la terminologie des columelles de Myxomycètes " meerdere, kenmerkende steeluiteinden bij vooral Didymium.
Kort samengevat komt het op het volgende neer:
Columella bij Didymium
Echte columella - steel loopt door tot in het sporangium. Bij zittende sporangia is de steel geheel verborgen in het vruchtlichaam.
Basale columella - uitsteeksel van de steel aan de voet van de sporocyste. De vorm is variabel. De columella dringt niet door tot in het vruchtlichaam. Bij zittende sporangia is deze columella vaak gevuld met kalk. Bij sommige gesteelde sporangia is het soms lastig om te onderscheiden of het peridium de top van de steel gekromd bedekt (basale columella) of dat de steel doordringt tot in het vruchtlichaam (echte columella).
Didymium kent 2 speciale soorten basale columella.
Secundaire columella - uitsteeksel aan de steeltop gevormd door een opeenhoping van kalkkristallen, afkomstig van het peridium. Het uitsteeksel is gescheiden van het bovenste deel door een dun vliesje waar de draden van het capillitium aan bevestigd zijn. Als de steel kalkrijk is, is de secundaire columella niet te onderscheiden. Je zou van een pseudocolumella kunnen spreken.
Hypocolumella - bij sterk gekromde vruchtlichamen is de steel bedekt door het peridium dat aan de binnenzijde bekleed is met een laag kalkkristallen. Deze structuur lijkt op de bovengenoemde basale columella. Deze columella komt voor bij soorten met een schijfvormig vruchtlichaam dat rond de steeltop gebold is.
Didymium (Kristalkopje)
Vruchtlichamen zittend of gesteeld.
Peridium vliezig met een laag kalkkristallen of uit kalkkristallen samengestelde schubben of plaatjes. Soms vertoont de schaal slechts op het breukvlak een kristallijne structuur of de schaal is bestoven met losse kristallen.
Vaak is er een columella of een kalkafzetting aan de voet van het peridium (bij zittende soorten). Er kan ook een pseudocolumella zijn in de vorm van een dikke, basale peridiale plaat met kalk. *
De capillitiumdraden zijn vertakt, soms onderling verbonden, ze hebben soms ook kleine verdikkingen.
Sporen in massa donkerbruin.
Kristalkopjes worden veel gevonden op hyacintbollen die binnenshuis in bakjes tot bloei gebracht worden (Kijk op exoten, april 2019 NMV). Alle in Nederland voorkomende soorten werden gevonden.
Michel Poulin onderscheidt in zijn studie " Étude sur la terminologie des columelles de Myxomycètes " meerdere, kenmerkende steeluiteinden bij vooral Didymium.
Kort samengevat komt het op het volgende neer:
Columella bij Didymium
Echte columella - steel loopt door tot in het sporangium. Bij zittende sporangia is de steel geheel verborgen in het vruchtlichaam.
Basale columella - uitsteeksel van de steel aan de voet van de sporocyste. De vorm is variabel. De columella dringt niet door tot in het vruchtlichaam. Bij zittende sporangia is deze columella vaak gevuld met kalk. Bij sommige gesteelde sporangia is het soms lastig om te onderscheiden of het peridium de top van de steel gekromd bedekt (basale columella) of dat de steel doordringt tot in het vruchtlichaam (echte columella).
Didymium kent 2 speciale soorten basale columella.
Secundaire columella - uitsteeksel aan de steeltop gevormd door een opeenhoping van kalkkristallen, afkomstig van het peridium. Het uitsteeksel is gescheiden van het bovenste deel door een dun vliesje waar de draden van het capillitium aan bevestigd zijn. Als de steel kalkrijk is, is de secundaire columella niet te onderscheiden. Je zou van een pseudocolumella kunnen spreken.
Hypocolumella - bij sterk gekromde vruchtlichamen is de steel bedekt door het peridium dat aan de binnenzijde bekleed is met een laag kalkkristallen. Deze structuur lijkt op de bovengenoemde basale columella. Deze columella komt voor bij soorten met een schijfvormig vruchtlichaam dat rond de steeltop gebold is.
| familie | Didymiaceae (Didymiaceae) |
| info familie | Orde Physarales De familie omvat de volgende geslachten: - Diderma - Didymium - Lepidoderma - Mucilago - Trabooksia Vruchtlichamen in de vorm van aethalia, sporangia of plasmodiocarpen. Vruchtlichamen kalkhoudend, kalk in de vorm van ronde, amorfe korreltjes of in de vorm van kristallen. Capillitium zonder kalk, draadvormig, vertakt of onvertakt of tot een netwerk verbonden. Sporenmassa donkerbruin. |
| naam | eivormig_kristalkopje (Didymium proximum) |
| waar | dood blad en ander plantaardig afval |
| - | |
| kleur vruchtlichaam | jong zachtgeel, later bronsachtig met grijze tot witte kalk |
| - | |
| sporen | met fijne wratjes, gemiddeld 9 mu, licht |